شاید شما هم مانند من وقتی کلمه‌ی پاستیل را شنیدید، یاد پاستیل خوشمزه‌ی خوراکی با رنگ‌های جذاب و متنوع آن افتادید. باید بگویم که حق دارید اما شکل، کاربرد و ترکیب این نوع پاستیل با آن پاستیل خوراکی، زمین تا آسمان فرق دارد. با وجود اینکه انواع مختلفی از نوشت افزار کشیدن نقاشی در بازار موجود است اما، بعضی از آنها بیشتر مورد توجه بسیاری از هنرمندان قرار می‌گیرند.
پاستیل‌های روغنی با داشتن شکل، طرح و طیف رنگ‌های جذاب، همواره گزینه‌ی انتخابی این هنردوستان بوده است. اگر هنوز هم ذهنتان از فکر پاستیل خوراکی رنگارنگ خارج نشده و دوست دارید بدانید پاستیل چیست، پاستیل روغنی و انواع آن چه هستند، تفاوت آن با سایر پاستیل‌ها و محصولات مشابه و در نهایت این ابزارهای جذاب چه کاربردی دارند؟ از خواندن این مقاله تا انتها دست نکشید!
پاستیل یا گچ رنگ چیست؟
از ترکیب رنگدانههای پودی با گچ و صمغ خمیری بدست می‌آید که به آن پاستیل می‌گویند. رنگدانههای پاستل یا گچ‌رنگ در ساخت دیگر ابزارهای رنگ‌آمیزی مانند رنگ و روغن، آبرنگ، اکریلیک و مدادرنگی نیز به کار می‌رود. پاستیل در زبان ایتالیایی، به معنی خمیر مدادرنگی است؛ اما در اصل پاستیل یک ابزار هنری تخصصی است که نه تنها استفاده از آن لذت بخش است بلکه، با کمک رنگ و کاغذ، ترکیب مخملی زیبایی را خلق می‌کند که ما را به دنیایی خیره کننده و سرشار از رنگ و لعاب، دعوت می‌کند. ویژگی همه‌ی پاستیل‌ها یکسان نیست.
احتمال از بین رفتن رنگ‌های پاستل در صورت تماس با سطح نقاشی، نسبت به دیگر رنگ‌های مایع، بسیار زیاد است؛ برای همین بهتر است پس از تمام کردن نقاشی، از اسپری تثبیت کننده استفاده کنیم.
پاستل به علت تأثیری که از خود بر کاغذ برجای می‌گذارد، به تکنیکی خاص نیاز دارد.
به دلیل اینکه کار کردن با پاستیل‌ها راحت است و می‌توان از ترکیب کردن رنگ‌های آن رنگ‌های جذابی خلق کرد بنابراین؛ بسیاری از هنرمندان آن را برای نقاشی انتخاب می‌کنند.
رنگ‌بندی پاستل‌ها
در گذشته پاستیل تنها در سه رنگ قرمز، سیاه و سفید تولید می‌شد اما امروزه با توسعه‌ی علم و فناوری رنگ‌شناسی، رنگ‌های جدید و متنوع وارد دنیای پاستل شده و این محصول در رنگ‌ها و سایه‌های مختلفی تولید می‌شود که تقریبا تعداد آنها به بیش از ۱۶۰۰ رنگ و سایه می‌رسد. طیف این رنگ‌ها گسترده است که شامل رنگ‌های اصلی و فرعی و همچنین ترکیبی از آن دوتا می‌شود. هر رنگ، سایه‌های متفاوتی دارد که با تغییر میزان روشنایی و تیرگی آن، می‌توان از آنها در نقاشی استفاده کرد. مثلا، در طیف رنگ قرمز، می‌توان رنگ‌هایی مانند قرمز تیره، قرمز صورتی و قرمز نارنجی را مشاهده و در طیف رنگ سبز، می‌توان رنگ‌هایی مانند سبز آبی، سبز زیتونی و سبز لجنی و… را ببینیم.
انواع پاستل از نظر کاربرد
سختی پاستیل، به میزان چسبی که در آن استفاده می‌شود بستگی دارد. دو نوع پاستل در بازار عرضه می‌شود. نوع اول پاستیل چرب و نوع دوم پاستیل گچی‌ست که کاربرد آن بسیار شبیه ذغال است. در هنگام استفاده از پاستیل گچی، محوکن نیز استفاده می‌شود. به یاد داشته باشید اطلاع از انواع پاستل‌ها می‌تواند به افراد کمک کند که بتوانند به درستی از آنها استفاده کنند.
انواع پاستل شامل:
پاستل روغنی (Oil Pastel) چیست؟
پاستل روغنی ترکیبات متفاوتی از دیگر انواع پاستل‌ها دارد. این نوع پاستیل از ترکیب وکس یا موم ساخته شده است و به همین دلیل با انواع دیگر تفاوت دارد.
از این محصول برای افکت‌های نقاشی استفاده می‌کنند اما به دلیل نوع واکسی که دارد با سایر پاستل‌ها سازگار نیست و معمولاً بوی بدی دارند. جنس متفاوت این پاستیل نسبت به سایرین باعث می‌شود تا در هنگام کار کردن با آن خرد نشود و ذرات آن در هوا پخس نشود.
اگر می‌خواهید جزییات بهتری بکشید، پاستل روغنی گزینه‌ی مناسبی است و مثل پاستل نرم، به نقاشی شما نمایی درخسان و براق می‌دهد که این به نوبه‌ی خود، به نقاشی جلوه‌ی بهتری می‌دهد.
این نوع پاستل برخلاف دیگر پاستیل‌ها پایدارتر است یعنی بعد از کشیدن نقاشی با آن به تثبیت کننده نیاز ندارد. یکی از معایب آن این است که هیچ‌وقت خشک نمی‌شود و این مسئله می‌تواند برای انتقال و حمل و نقل نقاشی‌ها مشکل‌زا باشد و همه جا را کثیف کند.
پاستل سخت و نرم (Hard & Soft Pastel) چیست؟
پاستل نرم: پاستیل نرم بیشتر از انواع دیگر محبوب و مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پاستیل نسبت به بقیه‌ی پاستیل‌ها، طیف وسیع‌تری دارند. این شکل از پاستیل، در واقع شکل سنتی این ابزار هنری است که بیشتر به شکل استوانه‌ای، دارای چسب کمتر و رنگدانه‌ی بیشتر در بازار موجود است؛ یعنی مقدار زیادی رنگدانه با کمترین چسب در کنار هم قرار گرفته‌اند.
پاستل سخت: جنس آن نیز مانند پاستیل نرم است با این تفاوت که در این نوع از چسب بیشتر و رنگدانه کمتری استفاده شده است. شکل آنها مستطیلی هنرمندان حرفه‌ای برای کشیدن نقاشی اغلب از ترکیب دو نوع سخت و نرم استفاده می‌کنند. مثلا برای کشیدن جزئیات از پاستیل سخت استفاده می‌کنند و چون پاستل نرم به سادگی مخلوط می‌شود، بر روی کاغذ اثر رنگ برجا می‌گذارد.
مداد پاستلی (Pastel Pencil ) چیست؟
مداد پاستلی شبیه مداد رنگی‌اند اما مغز آنها با هم متفاوت است. مغز مداد رنگی از نوع گرافیتی اما مغز پاستیل از نوع پاستیلی است. از جمله ویژگی‌های خوب پاستل‌های مدادی شامل؛
_جزییات را بهتر می‌کشد
_ می‌توان آن را با هر دو نوع پاستل سخت و نرم ترکیب کرد
_ مرتب کردن آنها آسان‌تر است.
پن پاستل (Panpastel) چیست؟
نوع جدیدی از پاستیل است که به تازگی رایج شده است که نوعی پاستل نرم است و دایره‌ای شکل است. از مزایای آن می‌توان به؛
_قابلیت حمل آسان
_ غلظت رنگی بالا
_استفاده از آن کثیف‌کاری کمتر دارد اشاره کرد.
داشتن این ویژگی‌ها باعث شده که این نوع محصول همواره مورد علاقه‌ی نقاشان و هنرمندان باشد.
شاید همواره یکی از پرسش‌های هنرجویان بخصوص هنرجویان مبتدی این است که بین مداد شمعی و پاستیل چه تفاوت‌هایی وجود دارد؟
تفاوت مداد شمعی و پاستل روغنی
پاستل شامل رنگدانههای پودری به هم چسبیده است اما مداد شمعی از موم، پارافین و رنگدانههای رنگی غیرسمی ساخته شده است و مانند پاستیل کاربردهای زیادی دارد.
در واقع پاستل نوعی مداد شمعی است به این معنی که اگر در ساختار مداد شمعی از ترکیب‌های روغنی استفاده کنیم آن را پاستل روغنی می‌نامند و اگر از رنگ‌دانه‌ها، موم و اتصال‌دهنده استفاده شود، پاستل نامیده می‌شوند. ما در ادامه این مطلب به مهم‌ترین تفاوت‌های پاستل و مداد شمعی می‌پردازیم.
بطور کلی مداد شمعی و گچ رنگی در دسته‌ی از نوشت‌افزار‌های نقاشی دسته‌بندی می‌شوند.
شباهت آنها شامل؛
_هر دو از موم تولید شده‌اند
_ از هر دوی آنها برای نوشتن، نقاشی و رنگ آمیزی و دیگر سبک‌های نقاشی استفاده می‌شود.
و اما تفاوت آنها شامل؛
_ پاستیل روغنی خمیری‌تر است
_ پوشانندگی بهتری روی کاغذ یا مقوا دارند
_مداد شمعی چرب‌تر است و سطح مقاومت بیشتری در مقابل رنگ‌های محلول در آب دارد.
_مدادهای شمعی حاصل مخلوط شدن روغن‌های غیرقابل خشک شدن، چسب موم و رنگدانه است
_مداد شمعی از نظر بافت، درشت‌تر از پاستل است.
_کیفیت و مرغوبیت پاستیل از مدادهای شمعی بالاتر است
_ طیف رنگی پاستیل از مداد شمعی گسترده‌تر است
_سخت‌تی مداد شمعی از پاستل بسیار بیشتر است اما خاصیت ترکیب‌پذیری بسیاری کمتری دارد.
_پاستل را می‌توان به‌صورت لایه به لایه بوده استفاده کرد چون همپوشانی مناسبی دارد اما مداد شمعی این چنین نیست.
_مدادهای شمعی هیچ حساسیتی برای افراد به وجود نمی‌آورد اما پاستل گچی می‌تواند گرده تولید کند و سبب آلژی شود.
_انعطاف‌پذیری مداد شمعی کمتر از پاستل است.
_قیمت مداد شمعی از پاستیل کمتر است.
_ برای استفاده از پاستل نیازی به وسایل تخصصی نیست.
_پاستل یک نقاشی با بافت نرم و مخملی ایجاد می‌کند.
_ پاستل را می‌توان با اکریلیک، کولاژ و سایر روش‌های مرطوب و خشک ترکیب و از آن رنگ‌های زیبایی خلق کرد
_پاستل روی کاغذ بکار گرفته می‌شود و باعث آسیب دیدن آن می‌شود پس برای محافظت بیشتر آن را باید قاب گرفت.
سخن پایانی
پاستیل روغنی یکی دیگر از ابزارهای کشیدن نقاشی است که از محبوبیت قابل‌توجهی در بین هنرمندان برخوردار است. ما در این مقاله به بررسی انواع پاستیل و کاربرد هر کدام به طور جداگانه پرداختیم. همچنین تفاوت میان انواع پاستل‌ها و مداد شمعی را بررسی نمودیم و دانستیم، هر کدام چه مزایا و معاینی دارند که هر فرد بسته به نیاز و سلیقه‌اش بتواند نوع مناسب را انتخاب کند. امیدوارم این مقاله به انتخاب مناسب‌تر شما برای خرید دقیق‌تر این ابزار پرکاربرد کمک کرده باشد. خوشحال می‌شویم که اگر این مطلب برایتان مفید بود، نظرات ارزشمندتان را برایمان بنویسید و اینطور به بهتر کردن مقاله کمک کنید.