در مورد تاریخچه مداد رنگی باید گفت که هرچند باستان‌شناسان انگلیسی با کشف نخستین مدادرنگی ادعا دارند که اولین مدادرنگی مربوط به 10 هزار سال قبل است که در حوالی دریاچه‌ی باستانی واقع در اسکاربروگ‌یوک‌شایر به دست آمده‌است، اما به صورت پیوستار اطلاعات جامعی از ان زمان تاکنون پیرامون تاریخچه مداد رنگی قابل استناد نیست، اما گفته شده است که یونانیان و رومیان باستان از قلم رنگی مبتنی بر موم استفاده می‌کرده‌اند.
ابزار ابداعی یونانیان نوعی مداد شمعی مبتنی بر موم بوده است. اما رومیان از مداد رنگی مبتنی بر موم استفاده می‌کرده‌اند. در حال حاضر نمی‌دانیم این ابزار دقیقاً چه کارکردی داشته و آیا از همان بدو پیدایی، انگیزه‌هایی هنری پشت ساخت آن بوده یا نبوده است؟ در این مقاله قصد داریم به صورت مفصل در مورد تاریخچه مداد رنگی و پیشرفت‌های آن بپردازیم و پیرامون منشأ مداد رنگی، انواع و اجزای آن نیز به تفصیل خواهیم پرداخت.
تاریخچه جالب مداد رنگی
تاریخچه مداد رنگی به اندازه تاریخچه مدادهای سیاه معمولی طولانی نیست. به‌نظر می‌رسد ضرورت نوشتن بیش از اهداف هنری احساس می‌شده است. نخستین قلم رنگی نیز با هدفی هنری ابداع نشده است. قدمت این نخستین نمونه که هدف از ساخت آن علامت‌گذاری بوده است، به اوایل قرن نوزدهم بازمی‌گردد. شرکت استدلر نخستین شرکتی است که نام آن در تاریخچه مداد رنگی به چشم می‌خورد.
این شرکت در سال 1834 میلادی مداد رنگی روغنی پاستل را ابداع کرد. اما تولید مداد رنگی به معنای امروز آن، که برای اهداف هنری طراحی و ساخته شد، مربوط به اوایل قرن بیستم میلادی است. دو نام معروف در تاریخچه مدادرنگی، فابرکاستل و کَرِن داش هستند که نخستین مدادرنگیهای هنری را در سال 1924 ساختند. این شرکت‌ها هنوز هم از تولیدکنندگان بهترین مارک مداد رنگی در جهان به شمار می‌روند. شرکت بِرول نیز این کار را از سال 1938 آغاز کرد. به مرور تولیدکنندگان بیشتری در دهه‌های 30 و 40 میلادی، به تولید مداد رنگی پرداختند.
بیشتر بخوانید: بهترین مارک مداد رنگی خارجی و ایرانی
منشا و تاریخچه مداد رنگی
محققان و باستان‌شناسان انگلیسی مدعی کشف نخستین نمونه‌ی مدادرنگی هستند. آنها ادعا دارند که این مدادرنگی در واقع از رنگدانه‌های معدنی قرمزی به نام اکر ساخته و در حوالی دریاچه‌ای باستانی واقع در اسکاربروگ‌یوک‌شایر کشف شده‌است. طبق این ادعا میتوان گفت که نخستین مدادرنگی جهان مربوط به 10 هزار سال قبل است که انسان‌های آن زمان از این مدادرنگی برای رنگ آمیزی پوست حیوانات استفاده می‌کردند.
این تحقیق، حاصل همکاری محققان پر تلاش دانشگاه یورک و دانشگاه‌های چستر و منچستر صورت پذیرفته است. آنها علاوه بر مدادرنگی، یک سنگ ریزه اکر دیگر که در واقع ماده‌ی اصلی رنگدانه است را نیز در منطقه‌ای نزدیک به این دریاچه کشف کرده‌اند. این مدادرنگی کشف شده 22 میلی‌متر طول و 7 میلی‌متر عرض داشت . این محققان عقیده دارند که آنها برای تولید رنگدانه‌ی قرمز از این نوع سنگریزه‌ی اکر استفاده کرده‌اند چرا که محققان عقیده دارند این سنگ اکر یک رنگدانه‌ی مهم معدنی بوده و از آن استفاده می‌کردند. در زمینه‌ی تاریخچه مداد رنگی غیر از مطالب گفته شده اطلاعات دقیق و مشخصی که نشان دهنده‌ی منشا پیدایش مداد رنگی و تاریخچه‌ی آن باشد، نیست.
ما فقط می‌دانیم که یونانیان باستان انواعی از مداد شمعی را با ترکیب موم و رنگدانه‌های طبیعی ساخته بودند و رومی‌ها نیز از مدادرنگی پایه‌ی موم استفاده می‌کردند. از مداد رنگی تا ابتدای قرن 19 برای علامت‌گذاری و نشانه‌گذاری استفاده می‌کردند. در سال 1834 میلادی شرکت آلمانی استدلر، زمانی که این شرکت خانوادگی تحت مدیریت یوهان سباستین استدلر بود، توسط ایشان مدادهای رنگی روغنی ساخته شد. گفته می‌شود که تولید مداد رنگی با هدف هنری و کابرد آن در نقاشی در قرن 20 توسعه یافته است و فابرکاستل و کرن‌داش در سال 1924 میلادی اولین مدادرنگیهای هنری را ساختند.
قصه مدادرنگیها هنوز تمام نشده…
مدادرنگیهای هنری دارای رنگدانه‌های بیشتر و مقاومت بالایی در مقابل محو‌شدن تدریجی رنگ‌ها دارند و نسبتا دارای نوک با‌کیفیت تر و مقاوم در برابر آب هستند. برول نیز در سال 1938 میلادی به تولید مدادرنگی اقدام کرد. در تاریخچه‌ی مداد رنگی آنچه مشاهده می‌شود این است که سایر تولیدکنندگان از جمله دیروونت، پروگرسیو، لیرا، ریمبرانت و بلک استودیو نیز در سه یا چهار دهه‌ی بعد اقدام به تولید مدادرنگی کردند. تعدادی از این افراد خود را سازنده‌ی اولین آبرنگ‌های اولیه می‌دانند، هرچند اطلاعات دقیقی در دسترس نیست.
مطالب گفته شده در زمینه‌ی تاریخچه مداد رنگی بصورت بین‌المللی و کلی بود. در مورد تاریخچه مداد رنگی در ایران ، نخستین واردات و یا تولید آن اطلاعاتی در دست نداریم، هر چند احتمال آن می‌رود که نخستین مدادرنگی از کشورهای خارجی وارد ایران شده است، دقیقا در زمانی که این وسیله کاربرد هنری داشته و ماهیت هنری آن شناخته شده بوده است. امروزه در کشور ما تولیدکنندگان متعددی مشغول تولید مدادرنگی با برند مرغوب ایرانی هستند و با تولید بهترین مدادرنگی نیاز بازار‌های داخلی را به خوبی برآورده می‌کنند.
آشنایی با انواع مداد رنگی
انواع مدادرنگی بسته به کاربردی که دارند، ساخته و معرفی می‌شوند. قطعا مدادرنگیهای هنری نسبت به مدادرنگیهای افراد مبتدی و دانش‌آموزان به خاطر استفاده از رنگدانه‌های مناسب، رنگ با کیفیت و غلظت بالای رنگدانه‌ها و مقاومت در برابر شکست از کیفیت مطلوب‌تری برخوردارند. انواع مدادرنگیها را در پنج نوع زیر میتوان دسته بندی کرد:
1)مدادهای رنگی درجه هنری: این نوع از مدادرنگی از رنگدانه‌های با کیفیت بهتری با اهداف ماندگاری بیشتر ساخته‌شده‌اند که مقاومت خوبی در برابر اشعه‌ی ماورا‌بنفش دارند. این نوع از مدادرنگی سبک بوده و با پایه‌ی مومی و روغنی تولید می‌گردند.
2)مدادهای رنگی دانشجویی: مدادرنگی دانشجویی نسبت به مدادرنگیهای هنری کیفیت پایین‌تری دارند چرا که از رنگدانه‌های با کیفیت کمتر ساخته شده‌اند. این نوع از مدادرنگی راحت‌تر پاک می‌شوند و برای افراد مبتدی مناسب‌تر است.
بیشتر بخوانید: رنگی ترین مداد فروشی تهران کجاست؟
3)مدادهای رنگی روغنی: مدادرنگی روغنی اگرچه طرفداران خاص خود را دارد ولی به اندازه‌ی موم رایج نیست. مدادرنگی بر پایه‌ی روغن را می‌توانید فقط به عنوان یک مداد درجه‌ی هنری در نظر بگیرید. از آنجا که چسب هسته را سخت تر می‌کند این نوع از مدادرنگی یایداری بهتری در مقابل شکستگی دارد.
4)مدادهای رنگی مومی: این نوع از مدادرنگی بر پایه‌ی موم است و بیشتر مناسب ترکیب شدن است. مدادرنگی مبتنی برموم خامه‌ای بوده و از معایب آن این است که بسیار نرم است و راحت می‌شکند.
5)مداد آبرنگی: مداد آبرنگ یا مداد محلول در آب مدادی است که با استفاده از برس مرطوب می‌تواند مانند آبرنگ باشد. از این برای ترکیب رنگ ها استفاده می‌کنند و به صورت خشک از ان به عنوان یک مدادرنگی استاندارد میتوان استفاده کرد.
اجزای مداد رنگی
یک مدادرنگی معمولی از چهار قسمت چوب، رنگدانه، چسب اتصال‌دهنده و افزودنی ساخته شده است. چوب به عنوان بدنه‌ی مدادرنگی از مغز مداد نگهداری می‌کند. در سال‌های اخیر تلاش شده‌است تا مدادرنگیهای متفاوت‌تری که در آن از بدنه‌ی چوبی استفاده نشده است، تولید شود. مغز مدادرنگی از رنگدانه‌ها و بایندر‌ها و افزودنی تشکیل شده‌است. رنگدانه از مهم‌ترین عامل تفاوت میان برند‌ها و قیمت‌هاست. بایندر‌ها همان چسبی هستند که رنگدانه‌ها را هنگام مخلوط شدن با یکدیگر به‌گونه‌ای نگه می‌دارد که رنگدانه‌ها به‌طور یکنواخت در سراسر هسته‌ی مداد قرار بگیرند. افزودنی‌ها نیز همراه بایندر‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و باعث می‌شود تا مغزی مداد استحکام مورد نظر را داشته باشد.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید مداد رنگی
سخن پایانی
هرچند محققان نخستین مدادرنگی کشف شده را مربوط به 10 هزار سال قبل می‌دانند اما در واقع از زمان کشف اولین مدادرنگی تا کنون به صورت پیوسته تاریخچه مداد رنگی بصورت شفاف و مستند نمی‌باشد. با این وجود شرکت استدلر و فابرکاستل را از پیشگامان تولید مدادرنگی می‌دانند که در این مقاله به‌طور مفصل در این مورد صحبت کردیم. از طرفی تاریخچه مداد رنگی در ایران نیز کماکان شفاف نیست و به احتمال بیشتر ظهور اولین مدادرنگیها در ایران از طریق واردات کشورهای خارجی صورت پذیرفته است. در ذیل منشا و تاریخچه، به انواع و اجزای مدادرنگی نیز پرداختیم.